Toen Gerda twee jaar geleden moeder werd, veranderde haar godsbeeld. Waar ze God voorheen altijd had leren kennen als Vader, begon ze zich nu steeds meer af te vragen waarom God nooit onze Moeder wordt genoemd. En als de Bijbel over de drie-eenheid spreekt als over drie keer Hij, met wie moet zíj zich als vrouw dan vereenzelvigen?
Beste mevrouw God,
Ik zal direct maar even met de deur in huis vallen: ik noem U mevrouw, omdat dat de enige manier is waarop ik op dit moment nog in U kan geloven. En dat terwijl ik mijn hele leven lang heb geleerd dat U een man bent. Of althans, dat U onze Vader bent, onze Heer. En dat zijn over het algemeen mannen, toch? Gek eigenlijk, dat er nooit eerder alarmbelletjes bij mij zijn gaan rinkelen. Dat ik nooit eerder vragend mijn wenkbrauwen heb opgetrokken bij het gegeven dat de drie-enig God driemaal Hij is: de Vader, de Zoon en de Heilige Geest – die in vrijwel alle Bijbelvertalingen ook een Hij wordt genoemd. Want hoe kan het dat de Schepper van de hemel en de aarde, die de mens naar zijn (haar?) beeld geschapen heeft, als man en vrouw, zichzelf en zijn compagnons voornamelijk bekendmaakt als Hij?
Laatjes in het hoofd
Nee, ik heb er nooit een groot punt van gemaakt, van dat Vader-zijn van U. Dat begon pas toen ik moeder werd. Toen veranderde ineens iets in mij. Als ik heel cynisch mag zijn, misschien begreep ik het toen wel. Waarom U Uzelf Vader noemt, bedoel ik, in plaats van Moeder. Los van het feit dat vaders het niet zélf hoeven te doen, die zwangerschap, die bevalling, kennen veel vaders nog een ander trucje dat ik als moeder maar niet onder de knie krijg. Ze kunnen de laatjes in hun hoofd open en dicht schuiven. Het laatje werk. Het laatje privé. En dus ook het laatje kind. Begrijp me niet verkeerd, ik zeg hiermee niet dat vaders niet liefdevol en toegewijd zijn. Dat ze niet van hun kinderen houden. Integendeel. Ik leef zelf met een samen en die doet het werkelijk fantastisch. Maar ik ben soms jaloers op de manier waarop hij onze dochter gewoon niet meer hoort nadat hij haar naar bed heeft gebracht. Waarop hij haar ‘vergeet’ als hij aan het werk is. Waarop hij zich omdraait en verder slaapt nadat hij haar ’s nachts een aai over haar bol heeft gegeven. Ik kan dat niet. Ik denk altijd aan haar. Als ik aan het werk ben. Als ik een uitje heb met een vriendin. Als ik in de bioscoop zit of aan het sporten ben. Als ik door mijn man (!) de deur uit wordt gestuurd om ergens een kopje koffie te drinken, want hij zorgt wel even voor ons meisje…
Ergens snap ik het dus wel. Een vader heeft evenveel verantwoordelijkheden als een moeder, maar kan die verantwoordelijkheden soms net wat makkelijker uitzetten. En dat is best handig als je God en heerser van de hele wereld bent, toch? Ik zou het U niet eens kwalijk nemen als U dat deed. Maar waarom zegt U in Psalm 121 dan dat U nooit slaapt of sluimert? Of in Psalm 139 dat U alles van ons ziet en weet? Betekent dat dat Uw laatjes altijd openstaan? Of bent U gewoon een heel feminiene vader? Zo’n enorm geëmancipeerde man, die elke vrouw aan haar zijde zou willen hebben?
Jezus, de ultieme feminist
Dat Jezus een man is, dat begrijp ik dan weer wel. Die had als vrouw geen schijn van kans gemaakt in de Joodse wereld van het begin van de jaartelling. Niemand had naar zijn verhalen over het koninkrijk willen luisteren als hij een vrouw was geweest. Maar hij deed juist iets revolutionairs: hij gaf vrouwen een podium. Álle vrouwen. Migrantenvrouwen, sekswerkers, vreemdgangers, chronisch zieke vrouwen… (Hoeveel mannen zijn er ook vandaag de dag nog die niet over menstruatie willen praten, omdat ze dat ‘vies’ vinden? Jezus deed niet eens moeilijk over een vrouw die dag in dat uit bloed verloor!) Ja, dat Jezus man was zie ik graag door de vingers. Hij was de belichaming van het feminisme. Misschien wel juist omdat hij geboren werd in een mannenlichaam.
Maar, vraag ik me dan toch af: als zeker de helft van de wereldbevolking uit vrouwen bestaat, God, waarom bestaat Uw team dan uit alleen maar mannen? Of ligt dat aan onze Bijbelvertalingen? Nu ben ik toevallig literair vertaler en ik weet uit de praktijk dat in de Nederlandse taal een persoonlijk voornaamwoord als ‘het’ maar heel weinig gebruikt wordt. Waar bijvoorbeeld in het Engels een voornaamwoord als it heel gebruikelijk is, zijn in het Nederlands zelfs alle onzijdige woorden vaak een hij of een hem. Is het zoiets, God? Een simpel taaldingetje? U bent immers geen mens, geen man of vrouw, U bent veel groter dan dat. Schiet onze moedertaal gewoon tekort en zijn we U daarom maar hij en hem gaan noemen, bij gebrek aan beter?
Kan een vrouw haar kind vergeten?
Toen onlangs het kindje van mijn vriendin overleed, wees haar dominee mij op Jesaja 49:15. ‘Maar kan een vrouw haar kind vergeten of harteloos zijn tegen het kind dat zij droeg?’ En toen wist ik het ineens. In al mijn verdriet zag ik U als een liefdevolle moeder met een kindje op de arm. Een moeder zoals mijn vriendin is. Een moeder zoals ik zelf probeer te zijn. Een moeder die heus weleens slaapt of sluimert, maar wier kind altijd in haar gedachten is. Een moeder die geen laatjes open en dicht kan schuiven, maar die ter compensatie ook een hele package aan mannelijke eigenschappen heeft. Ik hoop dat dat is wie U bent, want dat is de God (m/v) waarin ik graag wil geloven.
