Een paar dagen geleden was het Holocaust Memorial Day. Christine stond stil en herdacht.
Al een paar dagen houd ik me meer dan anders bezig met dit stuk geschiedenis, deze gitzwarte bladzijde. Toevalligerwijs, omdat ik in isolatie zit (positief) en tijd over heb, maar eigenlijk heeft het thema altijd al wel beziggehouden. Hoe konden ‘beschaafde’ mensen elkaar deze gruwelijkheden aan doen? Ik kan het niet bevatten. Waren de de daders gewoon ook mensen? Zoals jij en ik? Het zou zoveel makkelijker zijn wanneer het over een andere categorie zou gaan.
Vele malen zal ik wenen
Maar het antwoord van Primo Levi in zijn boek over hetzelfde thema, is een volmondig ‘ja’. Zij waren mensen bij uitstek. Het antwoord laat me niet los. En terwijl die woorden van Leo Vroman door mijn hoofd heen spelen (‘vele malen zal ik wenen’) denk ik aan de ouderen die ik in de afgelopen tijd heb mogen ontmoeten in mijn werk als geestelijk verzorger. Mensen met verhalen. Verhalen over onderduikers en verhalen over verzet. Verhalen vol van trots. Maar ook verhalen over ouders die juist bij de NSB zaten. Verhalen die pas later in het contact schoorvoetend verteld werden. Verhalen vol schaamte en twijfel, waarin vaak angst doorklonk: Wat zegt dit over mij? Het is een voorrecht om deze verhalen uit de eerste hand te mogen horen, nu het nog kan. Ik zou het zeker aanraden. Het doet me begrijpen dat er veel meer is dan zwart en wit, goed en kwaad. En tegelijkertijd besef ik op een dag als vandaag des te meer ook welke verhalen ik níet hoor.
Gapende leegte
Wanneer ik door de Folkingestraat loop in Groningen, de oude Joodse buurt, voel ik deze gapende leegte. Verhalen die afgebroken werden, die ergens halverwege tot stilstand gekomen zijn. Ik ga terug naar die tijd dat ik werkte in een verpleeghuis in Jeruzalem en ik denk aan de nummers op de armen van de mensen. Nummers die verhalen droegen die het daglicht niet kunnen verdragen. ‘Is er ook een woord voor niet-vertelde verhalen?’, vraag ik me af.
Header: Ditta van Gent
Christine van der Veer (29) uit Groningen is geestelijk verzorger in de ouderenzorg. Ze is altijd op zoek naar oude en nieuwe verhalen.
