Ongelovigen zijn zielig of zondig. Oké, het werd me geleerd met net wat andere woorden, maar hier kwam het in mijn beleving uiteindelijk wel op neer. Als iemand het Evangelie nog niet had gehoord, of het verkeerd uitgelegd had gekregen of misleid was door de duivel, dan was diegene zielig. En als iemand het Evangelie wél had gehoord of in elk geval had kunnen horen, maar er niet naar luisterde en eigenwijs was, dan was diegene zondig. Die laatsten, dat waren de ergsten. Als je gedoopt was en later afhaakte, werd je bij het Laatste Oordeel zwaarder gestraft dan wanneer je in de rimboe was geboren en nooit met het Evangelie in aanraking was gekomen.
Ik wist ook zeker dat mensen die zonder God leefden, hooguit dáchten dat ze gelukkig waren of dat ze echte liefde kenden, maar dat dit natuurlijk niet zo was. Het échte geluk en de échte liefde kon je alleen kennen als God in je leven was. En dat kon alleen als je net zo geloofde als wij.
En nu is het 20 jaar later en sta ik zelf op de plek die ik leerde vrezen. De plek waar God niet zou zijn en waar geen echte liefde, geen echt geluk, geen echte inspiratie, geen echte vrede en geen echte wijsheid te vinden zijn. De plek waar je zondig of zielig bent of misschien wel allebei. En nu pas weet ik dat dit niet waar is. Dat dingen alleen maar zo lijken vanaf een bepaalde plek, maar dat je een plek pas kent als je er zelf geweest bent. Alle informatie die vroeger over ‘buiten’ tot mij kwam, kwam van binnenuit en was dus helemaal geen informatie over buiten. Het waren vooroordelen.
Vooroordelen zijn overal. Waar ik ook kom, ik loop er tegenaan. Ze zijn ook in mijn eigen hoofd en hart, nog steeds, ook al neem ik me keer op keer voor om niet meer te oordelen. Maar nee hoor. Moet je die zien. Dat kan nooit goed gaan. Hoe kan je nou zo leven? Wat een egoïst! En dit zijn dan de milde varianten.
Als ik bij niet-gelovigen aangeef dat ik vroeger naar de kerk ging, zeggen ze verbaasd: “Echt?? Zou je niet zeggen dat jij zo naïef bent geweest! Wat goed zeg, dat je weg bent uit die ellende!” Dat raakt me. Mijn familie is gelovig. Ik heb gelovige vrienden. Die zijn niet naïef en leiden geen ellendig leven. Ze leven hun beste leven met de inzichten die ze op dat moment en vanaf die plek hebben. Precies wat wij allemaal doen, alleen zijn onze inzichten niet dezelfde. Hoezo is het ‘goed’ om daar weg te gaan en ‘fout’ om daar te blijven? Als veranderen van levensbeschouwelijk inzicht ‘goed’ is, zijn mijn nooit-gelovig-geweest vrienden dan niet zelf ‘fout’? Of telt het alleen maar één kant op?
Oordelen zit blijkbaar in ons bloed en is niet iets dat alleen christenen doen. Maar het raakt me van hen wel meer. Omdat zij volgens de leer niet mogen oordelen en omdat ik juist van hen zoveel oordelen heb gehoord. Dat ligt uiteraard aan het feit dat mijn afkomst daar ligt, maar er zit ook iets in de leer dat relatief eenvoudig aanleiding geeft om te oordelen of om daar in elk geval niet het onrecht van in te zien. Er wordt gesproken over de antichrist, dwaalleraars, het rijk van God of van de duivel, “wie niet voor mij is, is tegen mij”, en zo zijn er meer teksten te noemen die de wereld en haar bewoners in goed en kwaad lijken in te delen en daarmee in wij en zij.
En juist dat veroorzaakt zoveel onrecht. Ik heb dit zelf gevoeld en soms voel ik het nog. Ik heb dit anderen horen vertellen, al dan niet snikkend of schreeuwend. Het onrecht dat iemand anders bepaalt dat jij wezenlijk fout bent, want: ‘niet langer één van ons’. Het onrecht dat gedacht wordt dat omdat jouw weg een foute weg lijkt, jij dus wel fout moet zijn of in elk geval niet zo integer, wijs en liefdevol als eerder nog gedacht werd. Terwijl juist jouw diepe en misschien zelfs groeiende verlangen naar wat goed en waarachtig is maakte dat je deze weg gekozen hebt.
Als iemand tot andere conclusies komt, betekent dit niet dat deze persoon minder nadenkt of minder liefheeft. Als het ons lukt om verder te kijken dan de buitenkant, zullen we meer liefde en wijsheid ontdekken in de ander en daardoor misschien ook in onszelf.
Foto’s: Ditta van Gent
Inge Bosscha (’77) is naast coach voor kerkverlaters ook initiatiefnemer van platform Dogmavrij, waarmee zij een bijdrage wil leveren aan meer begrip tussen gelovigen en niet (meer) gelovigen. Zo maakte zij bijvoorbeeld een driedelige serie over veelgemaakte pijnlijke opmerkingen bij kerkverlating en geeft ze helpende alternatieven. Klik hier om deze te bekijken.
